بررسی خواص ضدمیکروبی برخی گونه های گلسنگ استان ایلام

گلسنگ ها اجتماعی از قارچ ها همراه با جلبک ها یا سیانوباکترها هستند. استفاده از گلسنگ ها در طب سنتی از روزگاران قدیم در بسیاری از کشورها مرسوم بوده و در درمان بیماری هایی مثل تب زرد، صرع، تشنج، نقرس و عفونت های میکروبی کاربرد داشته اند. اشرشیاکلی، استافیلوکوکوس اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا از جمله مهم ترین عوامل مسبب عفونت بیمارستانی هستند. با توجه به مقاومت روز افزون میکروارگانیسم ها و گرایش عمومی به ترکیبات طبیعی و همچنین مصرف گلسنگ ها در طب سنتی در نواحی متعددی از دنیا، شناسایی گلسنگ های بومی و بررسی اثرات ضدمیکروبی آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. گونه های گلسنگ از قسمت های مختلف استان ایلام جمع آوری و پس از انتقال به آزمایشگاه شناسایی گردید. از بخش های مختلف بیمارستان باکتری های اشرشیا کلی، استافیلوکوکوس اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا به ترتیب با فراوانی 5، 4 و2 گونه جداسازی و شناسایی گردیدند. عصاره های متانولی و استونی 10 گونه از این گلسنگ ها بوسیله سوکسله تهیه شد. پس از تهیه غلظت های مختلف از این عصاره ها، به روش انتشار دیسک بر روی باکتری ها و قارچ های بیماری زا تاثیر داده شد. از 16 نوع آنتی بیوتیک برای تعیین مقاومت دارویی باکتری ها، از نیستاتین به عنوان شاهد مثبت قارچ-ها و از دی متیل سولفوکساید 10 درصد به عنوان شاهد منفی استفاده شد.mic و mbc نیز برای آنها تعیین گردید. نتایج نشان داد که از بین 10 گونه گلسنگ مورد بررسی عصاره متانولی چهار گونه خواص ضدباکتریایی و 5 گونه از آنها فعالیت ضدقارچی داشتند. عصاره این گلسنگ ها به طور معنی داری بر روی باکتری های گرم مثبت بیشتر از باکتری های گرم منفی تاثیر داشتند. از بین باکتری های گرم مثبت و منفی به ترتیب استافیلوکوکوس اورئوس و اشرشیا کلی حساسترین باکتری ها به عصاره ها شناخته شدند. مقاومترین باکتری ها سالمونلا تیفی و پروتئوس میرابیلیس بودند که تنها عصاره placidium semaforonense بر آنها تاثیر داشت. بیشترین فعالیت ضدباکتریایی را گلسنگ protoparmeliopsis muralis و بیشترین فعالیت ضدقارچی را گونه fulgensia fulgens نشان دادند. عصاره این دو گلسنگ از اکثر آنتی بیوتیک ها و برخی مواد ضدعفونی کننده بر روی باکتری ها و همچنین از نیستاتین بر روی قارچ ها موثرتر بودند. بنابراین عصاره ی متانولی گلسنگ های p. muralis و f. fulgens می-توانند به عنوان یک فراورده ی ضدمیکروبی طبیعی، بر علیه این میکروارگانیسم ها جایگزین داروهای شیمیایی گردند.